فانوس زاگرس؛
نيت هاي خير وتبعات شّر چهارشنبه سوري
به قلم شهرام نوروزی
چهارشنبه سوري جشن ملي وجاودان ايران زمين است بياييم اين چهار شنبه سوري را همانگونه كه ملي بوده برگزار كنيم .
مردم ايران كهن پيش از فرارسيدن هر جشن مذهبي به آتشكده ها روي مي آوردند و به نيايش مي پرداختند زيرا آتش در دين ايران قديم مقدس بود . بنابراين پيش از جشن نوروز مخصوصاً بايد به آتشكده مي رفتند ، اما افروختن آتش در چهارشنبه شب مسلماً سالها پيش از آغاز دوره اسلامي در ايران رايج گشته است و رسم آتش افروزي پيش از عيد بسيار كهن بوده و حتي مربوط به زمانهاي پيش از زرتشت و دوران هاي هنداروپايي مي باشد . واژه‌ي سوري فارسي صفت پهلوي سوريك است ( در گفتار لرها سور مي شود سرخ ) و سور به معني سرخ است و در زبان فارسي گل سوري به معناي گل سرخ از همين ريشه است واين چهارشنبه را از آن رو سوري گفته اند كه در آن آتش سرخ افروخته مي شود . در ايران قديم وحتي در اكثر روستاهاي ايران عزيزمان اكنون، آتش گاه در بالاي بام ها و گاه در صحن خانه و گاه در كوچه وخيابان و بيابان روشن مي شود و به دور اين آتش شادي وپايكوبي مي كردند و هيچگاه از روي آن نمي جستند زير جستن از روي آن بي حرمتي به آتش مقدس بود بنابراين واژه ي جشن يك واژه بسيار كهن ايراني است كه باري گران از معني ها و نسبت هاي ويژه ي ايراني را دارد و به معني نيايش و پرستش است و انديشه‌ي وحدت گراي ايراني كه اين اسم جمع را به معني خداي يكتا در آورده است بنابراين آتش افروزي پيش از نوروز گويا براي راهنمايي و باورها درباره‌ي روح و روان در گذشتگان است كه در روزهاي پاياني سال به ما سر مي زنند تا با ديدن دود و آتش جايگاه دودمان خويش را بازشناسيم و بدان سوي پرواز كنيم و از اينرو همگان كوشش مي كنيم خودو خانه و شهرو ديار خويش را پاكيزه و نو گردانيم .
امروزه چهارشنبه سوري را به گونه ي امروزي مي بينيم كه جاي تأمل و كنكاش و احتياط بيشتر دارد . اما اين آيين در اسلام هم رفته كه پنجشنبه ي پاياني سال را جشن مردگان مي نامند و بر سر مزار رفتگان گرد مي آييم .
وامّا آخرين چهارشنبه سال يكي از هيجان انگيز ترين شبها براي جامعه و بسياري از افراد خصوصاً سالمندان ، بچه ها و بيماران والبته يكي از وحشتناكترين شبها براي حيوانات و پرنده هاست .
در حالي كه ما در اين شب با آتش بازي به استقبال سال جديد مي رويم ؛ بچه ها ، بيماران و سالمندان كمي نگران تر از بقيه ايام سال خواهند بود .
حيوانات اهلي وخانگي و همزيستمندان ما دركي از اين شادي نداشته و با ديدن مناظر و صداهاي اين شب بسيار هراسان مي شوند . بسياري از همزيستان ما دچار ترس و استرس شديد مي شوند و اين ترس غيرقابل پيش بيني تبديل به تحت فشار عصبي قرار دادن آنها مي گردد . همانطور كه مي دانيم خطرات آتش سوزي و پيامدهاي بعد از آن براي جامعه و افراد آسيب ديده در اثر بي احتياطي عده اي از ما ها ديگر قابل جبران نخواهد بود و حتي در ميان حيوانات كه مي دانيم شنوايي در بسياري از آنها نسبت به انسانها قوي تر است و آنها مي توانند صداهاي آتش بازي را بسيار شديدتر از آنچه ما دريافت مي كنيم دريافت كنند ، حتي اگر منبع صدا كيلومترها دورتر از آنها باشد . به همين علت اين شب نه تنها برايشان سرگرم كننده نيست بلكه دردناك و همراه با ترس و استرس شديد است . بياد داشته باشيم تجربه صداهاي آتش بازي براي بچه ها ، سالمندان و بيماران و حتي حيوانات و محيط زيست پيرامونمان متفاوت تر از ديگر صداهاي روزمره و يا صداهاي بلند طبيعي مانند رعد و برق است چون آتش بازي نزديك به زمين ، مرتعش تر ، همراه با صداهاي انفجار هاي ناگهاني ، نورهاي شديد و بوي سوختگي است .در مواردي كه ترقه و نارنجك در نزديكي انسانها و حيواناتي مانند گربه و سگ ها منفجر مي شود .باعث ايجاد آسيب جدي در آنها و پارگي پرده گوش، فرورفتن خرده هاي سنگ با مواد داخل ترقه ها در بدن و چشم، ترس و وحشت فراوان و بروز خطرات جدي مثل تصادف با ماشين انها را در اين شب تهديد مي كند.
محيط زيست و محل زندگي همه ما و مسايل آن از جمله موضوعاتي است كه طي چندين سال اخير همواره درسطح اول دولت وحكومت به ضرورت توجه و اهميّت آن اشاره شده است . اين مهّم ضرورت توجه به مسائل محيط زيستي جامعه و ارائه راه حل براي حل مشكلات و معضلات آن در كشورهاي توسعه يافته در دهه هاي گذشته طرح و بصورت نسبي به آن پرداخته شده است امّا در هر جامعه اي علل وريشه ي بروز آن خاص ومتفاوت بوده است . در كشورهاي توسعه يافته گسترش اوقات فراغت طبقه ي متوسط ، موجب گرايش بازگشت به طبيعت و طرفداري از محيط زيست شده است در اين كشورها حمايت از محيط زيست از آگاهي عمومي مراجع به محيط زيست و محل زندگي فراتر رفته به طوري كه لابي هاي حامي طبيعت و محيط زيست و زندگي شهروندي در قالب گروهها و حزب ها وارد بازي سياست شده اند ( نمونه عيني كشور آلمان ) و از اين طريق اعمال نفوذ مي كنند اما در كشور ما عليرغم همه‌ي يادآوري ها ، اين مسأله به عنوان يك موضوع شيك و غير ضروري و گاهاً به عنوان يك ژست روشنفكري تلقي مي شود . از سوي ديگر به علت وابستگي بسيار زياد معيشتي بسياري از جمعيّت كشور به صورت بلاواسطه به طبيعت واستفاده از اندوخته هاي آن حل مسأله را پيچيده كرده است تا آن جا كه پاي اهداف ومنافعي درميان است كه محيط زيست و جشن ها و حتي شادي ها و خوشي هاي مردم ابزاري است براي رسيدن به آن اهداف . بنابراين يكي از راههاي فرهنگ سازي وآموزش اين است كه دانش درست را از راه درست به مردم منتقل كنيم . با يك هيجان خاص ، بايك تشويق خاص و با يك روند خاص ، نه آن قدر افراطي كه مردم ما از آن گريز پيدا كنند و نه آن قدر تفريطي كه به آن توجهّي نكنند . ما اصولاً با توجه به فرهنگي كه داريم قبه خيلي چيزها در جامعه ي ما زود ريخته مي شود پس بايد آرام آرام آموزش را به مردم و خصوصاً به كودكان و فرزندانمان تزريق كنيم كه اين روند در جان جامعه رسوخ كند ، لذا تنها قانوني كه مي تواند جلوي ما را بگيرد قانون درون ما است ، قانون درون هم از آموزش و فرهنگ سازي ايجاد مي شود . بياييم يكبار براي هميشه جشن هايمان را درست و حسابي وايراني برگزار كنيم و جشن چهارشنبه سوري را با ترقه ها و بمب هاي چيني خراب نكنيم .
اخلاق زيستي بازتابي از وجود يك وجدان اجتماعي و اكولوژيك است وجداني كه به نوبه‌ي خود نشان از اين دارد كه در جهت نگهداشت سلامتي خود و محيط زيست براي خود مسئوليتي فردي قائل باشيم . سلامتي محيط زيست و جامعه ، ظرفيت آن در احياي مجدد خود است . به نظر من ايجاد يك ارتباط اخلاقي با خود وجامعه اطراف ما ، بدون عشق ، احترام ، تحسين و ارزش والايي براي آن قائل شدن امكان پذير نيست واضح است كه منظور من از «ارزش» مفهومي به مراتب وسيع تر از اقتصاد است و ارزش به معناي فلسفي آن در نظر داريم چرا كه يك كار وقتي از نظر اخلاقي درست است كه در راستاي حفظ همبستگي ، پايداري و زيبايي و آرامش يك اجتماع زيستي باشد و اگر چنين نباشد نادرست است .
چرا كه در طول تاريخ موضوعي كه به اندازه ي اخلاق با اهميت باشد نوشته نشده است . تاريخ حفاظت از محيط زيست سرشار از نيت‌هاي خيري است كه عاقبتي بيهوده يا خطرناك از آن درآمده اند ؛ چرا كه دركي انتقادي نسبت به محيط زيست و كاربرد اقتصادي آن نداشته اند . اين امر بديهي است كه همراه با گسترش مرزهاي اخلاق از فرد به جامعه ، محتواي عقلاني آن نيز افزايش يابد بنابراين وفاق اجتماعي درباره‌ي انجام اقدامات درست و مخالفت فردي واجتماعي با اقدامات نادرست و مخرب و خطرساز مي تواند كاربردهاي مثبت زيادي داشته باشد و ما به شروط ملايم تر وعيني تر براي بكارگيري موفقيت آميزشان احتياج داريم .
« شادماني جمعي را ياد بگيريم ، بدون آزار به ديگران »
حيوانات ، سالمندان ، بيماران و … هر موجود زنده اي از صداي انفجار آزار مي بينند و تنها آدمهاي روانپريش از آزار رساندن لذت مي برند .
به اميد فرداهاي بهتر
خسته نباشی مهندس عزیز مطلب خواندنی بود اما چهارشنبه سوری بدون آتیش و ترقه و …. نميشه شادی مردم کمه بگذارید مردم دلشون به همین شادی های کوچیک خوش باشه !! چهارشنبه سوری به هموطنان عزیزم مبارک. .