ولی الله شجاع پوریان ؛
بیش از یک ماه از شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا گذشته استو یکی از بزرگترین دشــمنان ملت و دولت ایران تا کمتــراز دوماه دیگر از راس نظامسیاسی آمریکا کنار خواهد رفت.
تردیدی نیست در چهار دهه گذشته آمریکا به عنوان دشمن ایران از هیچ تلاشی برای تضعیف جایگاه نظام سیاسی ایران و مقابله با منافع کشــور ما فروگذاری نکرده و هر یک از روسای جمهور، صرف نظر از اینکه به کدام دو حزب معروف سیاسی آمریکا تعلق داشته اند، مقابله با ایران را در صدر سیاست خارجی خود قرار داده و زیانهای بسیاری را به کشور و مردم ما تحمیل کردند، اما نمیتوان این نکته را نیز کتمان کرد که دشمنی دونالد ترامپ با ایران جنس دیگری داشت.
تهدیدها و تحریمهای چهارساله او نه تنها نظام سیاسی بلکه معیشت مردم ایران را نشانه رفته بود و نهایت بی اخلاقی را علیه مردم ایران به کار گرفت که میتوان فهرست بلندبالایی از دشمنی ها و آسیبهای دوران ترامپ را علیه کشورمان برشمرد که یکی از آنها ترور سردار شهید ســلیمانی قهرمان ملی مبارزه با داعش و تروریسم بوده است. اما اکنون دوران ریاســت جمهوری او به روزهای پایانی خود نزدیک میشود و رقیب او جو بایدن جایگزین وی خواهد شد. پر واضح است که نباید رویکردی احساسی و خوش باورانه به هیأت حاکمه جدید آمریکا داشت و در این رویا بود که بایدن قصد دارد با بازگشت به برجام و رفع تحریمها، تغییراتی بنیادین و راهبردی در سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران اتخاذ کند، از آن طرف هم نباید با ذهنیت کلیشهای »سگ زرد، برادر شغال است«، دست روی دست گذاشت و با این فرضیه و مدعا که بایدن هم ادامه دهنده راه ترامپ با تاکتیک و روشی دیگر است، نسبت به منافع ملی کشور بی تفاوت بود.
واقعیت آن اســت که حضور ترامپ ایران را در وضعیت ناگواری قرار داده بود، وضع معیشت کنونی مردم، فروش نفت، نحوه تعامل ایران با جهان، کاهش ارزش پول ملی، کاهش کالاهای اساســی، تورم بی رویه، کاهش تولید ناخالص ملی و بسیاری از تبعات اقتصادی و اجتماعی از تبعات خســارت بار حضور ترامپ بود که در دوران سایر روسای جمهوری آمریکا با این شــدت و دامنه با آن مواجه نبوده ایم، از این رو نمیتوان با این پیش داوری که روسای جمهوری آمریکا هیچ تفاوتی ندارند و همگی آلت دست اسرائیل هستند، تلاش برای بهره برداری از تغییرات جدید در آمریکا را کنار گذاشت.
صحنه سیاســت، میدان لابیگری و تاثیرگذاری و پیشبرد منافع ملی با استفاده از
ابزارهای مختلف اســت. نمیتوان منکر این واقعیت شــد که لابی قوی عبری – عربیتاثیر زیادی بر ترامپ داشــت و به یقین همین لابی تلاش خواهد کرد تا بایدن را نیزبه سرعت تحت تاثیر خود قرار دهد، اما اینکه ما با پذیرفتن صحنه آرایی دشمنان خود و رفتاری منفعلانه به اســتقبال این آرایش خطرناک بنشینیم، در تضاد منافع ملی ما قرار دارد.
مجموعه نظام و دستگاه دیپلماسی ایران میتواند با علم به دشمنی آمریکا و بی اعتمادی به این کشور، تلاشهای خود برای تعدیل مواضع آمریکا یا کاهش اثرگذاری لابی های عبری- عربی را پیگیری کند. نظام سیاسی آمریکا همچون هر نظام سیاسی متشــکل از بازیگران کوچک و بزرگ است که هرکدام از آنها میتوانند سهمی هرچند کوچک در بســیاری از تصمیمات نظام سیاسی آن کشور داشته باشند. امروزه هزاران نخبه ایرانی در آمریکا زندگی میکنند، بسیاری از آنها هم در مراکز اقتصادی، آی تی و حتی سیاسی صاحب جایگاه و تریبون هستند و تعدادی از آنان ارتباط کاری با بایدن در دهه های گذشته داشته اند؛ امری که باعث میشود بتوان با استفاده از ظرفیت آنها به نفع منافع ملی کشورمان بهره برداری کرد و وزن لابی ایران را در محاسبات آمریکا تغییر داد. همان قدر که صرف مذاکره و ارتباط با آمریکا را منجی اقتصاد و راه حل انحصاری مشکلات اقتصادی کشور بدانیم ساده انگارانه است، به همان میزان ساده انگاری است اگر کل دستگاه سیاست خارجی و تصمیم گیری ایاالت متحده را یک موجود غیرقابل نفوذ و تغییرناپذیر فرض کنیم.
منافع ملی ایران را میتوان از مسیرهای دیپلماتیک و حتی غیررسمی پیش برد، به شرطی که این دوگانه خوب و بد مذاکره یا عدم مذاکره جای خود را به واقع بینی و اولویت منافع ملی دهد. نفس مذاکره نه خوب است نه بد، اینکه ما در مذاکره به دنبال منافع حداکثری مردم باشــیم مهم است و این منافع ملی باید تعیین کننده بســیاری از تصمیمات نظام باشد. نه فقط دولت و دستگاه دیپلماسی که مجموعه نظام امروز باید رویکرد واقع بینانه مبتنی بر منافع ملی را در دستور کار خود قرار دهد؛ در غیر اینصورت تداوم شرایط فعلی و افزایش نفوذ لابی های ضد ایرانی، شرایط کشور را از شرایط امروز نیز وخیم تر خواهد کرد.
