فرشچیان؛ حلول روح ایرانی در هنر جهان
ولی الله شجاع پوریان؛
🔹 استاد محمود فرشچیان، یکی از بزرگ ترین هنرمندان معاصر ایران و از برجسته ترین اســتادان هنر نگارگری و مینیاتور، در دیار هنرپرور اصفهان چشم به جهان گشود. حضور در فضای هنری پربار اصفهان و استعداد ذاتی همراه با مهارت و هنر پدر، از دوران خردسالی عشق عمیق به نقاشی را در وجود او ریشه دار کرد. استاد فرشچیان با شــور و اشــتیاقی وصف ناپذیر تحصیلات خود را در هنرســتان هنرهای زیبای اصفهان آغاز نمود و ســپس در دانشــکده هنرهای زیبای تهران به تکمیل دانش و مهارت های هنری پرداخت. این مسیر علمی و عملی باعث شد تا او به استاد کم نظیر و صاحب سبک نام آوری در عرصه مینیاتور بدل شود.
🔹فرشــچیان با نوآوری های بی مانند خود، روح تازه ای به هنــر مینیاتور ایرانی دمید؛ ترکیب رنگ های زنده، فضاســازی های خیال انگیز و خطوط سیال، جلوه هایی خلق کرد که هم ریشــه در سنت های کهن داشت و هم با نگاه مدرن و نوگرایانه آمیخته بود. آثار برجســته ای همچون خمســه نظامی، ضامن آهو، عصر عاشورا، پنجمین روز آفرینش و فرشــتگان نمونه هایی از ظرافت و خلاقیت بی نظیر اســتاد است که جایــگاهی والا در هنر ایران یافته اند. خدمات او در مــوزه هنرهای معاصر تهران، موزه آســتان قدس رضوی و دیگر مراکز فرهنگی، و نگهداری آثارش در موزه ها و مجموعه های خصوصی سراسر جهان، سندی روشن بر ارزش و عمق جایگاه اوست.
🔹 اســتاد فرشچیان خدمات شــایان توجهی به فرهنگ و هنر ایران ارائه داد؛ نوآوری در مینیاتور ایرانی، شناســاندن هنر اصیل ایرانی به جهــان، و پیوند هنر با مفاهیم معنوی و عرفانی، از جمله دســتاوردهای ارزشمند اوســت. تفسیر بصری مفاهیمی چون عشــق، ایثار و معنویت در آثارش، نقشی برجسته در انتقال ارزش های انسانی ایفا کرده اســت. همچنین فعالیت های آموزشی و پژوهشی او باعث تربیت نســلی جدید از هنرمندان نگارگر شــد که میراث هنری او را پاس دارند و به گسترش این هنر گرانبها ادامه دهند.
🔹 دوســتان، همکاران و شــاگردان استاد فرشــچیان، همواره خلاقیت و نوآوری را از برجســته ترین ویژگی های شخصیتی او برشــمرده اند؛ فردی که با تغییر و گشودن راه های نو در چارچوب های سنتی مینیاتور، سبک شخصی و منحصربه فردی را بنیان نهــاد.
🔹پایبندی او به حفظ هویت هنر ایــرانی، در کنار نگاهی باز و نوآورانه، موجب شــد تا آثارش هم در میان جامعه هنری و روشــنفکران و هم در میان اقشار سنتی محبوبیت بی نظیری کسب کند. نگاه معنوی و عرفانی اســتاد به هنر، پیوند عمیقی با مفاهیمی همچون عشق الهی، ایثار و امید داشــت؛ از این رو در آثار خود، نمادها و پیام های معنوی و روحانی را به گونه ای هنرمندانه منعکس می ســاخت. پیگیری بی وقفه و پشتکار مثال زدنی او در ارتقای مهارت های هنری اش، باعث می شد برخی آثار برای ماه ها و سال ها در حال تکمیل باشند و هر جزئیات آن با دقت و ظرافت خاصی پرداخته شود. در کنار تمام این ویژگی ها، فروتنی، تواضع و مردمی بودن استاد فرشچیان نیز از نکات بارز شخصیت او بود. او که در سطح جهانی شناخته شده بود، با رفتاری ساده و صمیمی، احترام خاصی برای مخاطبان و هنر دوستان قائل بود و معتقد بود آثارش باید دل ها را تکان دهد و ارتباطی عاطفی و انســانی میان مردم و هنر برقرار سازد. بسیاری از آثار او الهام گرفته از باورها، داســتان ها و نمادهای شناخته شده ایرانیان بود که بازتاب ارزش های معنوی و اخلاقی جامعه ایران را به تصویر می کشید. باور او بر این بود که هنر ایرانی باید با حفظ ریشه ها و سنت ها، به صورت نوین و جهانی عرضه شود تا هویت ملی و فرهنگی مردم به بهترین شکل به نمایش گذاشته شود و موجب سربلندی ایران گردد.
🔹از ســوی دیگر، استاد فرشچیان هرگز از دردها و آلام مردم جامعه فاصله نگرفت و توجه به رنج و شــادی آنان را در لا به لای آثار خود بازتاب داد؛ به گونه ای که در آثار مذهــبی و حماسی، رنج های تاریخی و جمعی ایرانیان را به تصویر کشید و همزمان پیام امید و رســتگاری را به روح جامعه ایران دمید. فقدان ایشان ضایعه ای عظیم و جبران ناپذیر برای فرهنگ و هنر ایران است. باشــد که راه او در هنر ایران همیشه پر فروغ بماند و یادش گرامی و جاودانه باشد؛ چرا که اســتاد محمود فرشچیان اســوه ای بی بدیل در هنر ایران و مایه سربلندی و افتخار این سرزمین است.
روحش شاد و یادش گرامی باد
